هرزگرد چیست و چگونه کار می‌کند؟

هرزگرد در حقیقت یک فولی مانند است که روی یک بلبرینگ سوار شده و به جایی به جز بدنه موتور اتصال ندارد. وقتی تسمه  را در دو فولی بالا و پایین جا می‌اندازند، برای اینکه میزان سفتی آن را تنظیم کنند از هرزگرد کمک می‌گیرند. برای این کار پیچ روی هرزگرد را باز کرده و به وسیله یک ابزار مخصوص که عموما یک وزنه است، میزان سفتی تسمه را تنظیم می‌کنند.

معیار فنی برای تنظیم بودن میزان سفتی تسمه این است که نه راحت حرکت کند (به اصطلاح بازی کند) و نه آنقدر سفت باشد که امکان تکان دادن آن با دست وجود نداشته باشد. لازم به ذکر است که هرزگردها همیشه برخلاف جهت فولی ‌های هم‌جوار خود می‌چرخند.

به دلیل تنوع تسمه‌ها در موتور، هرزگردها نیز انواع متنوعی دارند که هر چند کاربرشان یکی است اما شکل شاهری و ابعاد و محل نصب آن‌ها متفاوت است. به عنوان مثال هرزگرد کولر و هرزگرد تایمینگ  دو نمونه پر کاربرد از هرزگرد‌ها است.

دلایل خرابی هرزگرد

همان‌طور که در بالا گفته شد، هرزگرد روی یک بلبرینگ سوار است و اگر بلبرینگ آسیب ببیند هرزگرد به صدا افتاده و به‌سرعت کارایی خود را از دست می‌دهد و دقیقا برخلاف وظیفه خود عمل می‌کند، یعنی به‌جای اینکه روند چرخش تسمه را تسهیل کند، مانند یک ترمز برای تسمه عمل کرده و نهایتا باعث پاره شدن آن می‌شود.

اگر در سفت‌کردن تسمه از ابزار مخصوص استفاده نشود، در صورت شل بسته‌شدن، تسمه درست کار نمی‌کند و ادوات مرتبط به آن درست از قدرت موتور بهره نمی‌برند و در صورتی که خیلی سفت بسته شود، باعث فشار آوردن برروی تسمه می‌شود. اعمال فشار بر روی تسمه که یک جسم الاستیک است مستقیما به خود هرزگرد برمی‌گردد و باعث می‌شود تا بلبرینگ‌های زیر آن آسیب ببنند (به اصطلاح فنی کچل شوند) و هرزگرد به مرور زمان به صدا بیافتد.

جیر جیر کردن اولین نشانه خراب شدن یا مستهلک شدن هرزگرد است. اگر به صدای جیر جیر اهمیت ندهید می‌تواند در مدت زمان کوتاهی تبدیل به یک مشکل بزرگ‌تر شود. بدترین حالتی که می‌تواند پبش بیاید این است که در اثر آسیب وارده به بلبرینگ‌ها، هرزگرد قفل کرده و در نهایت تسمه را پاره کند. در بروز این اتفاق، دلایلی مانند بد بسته شدن خود هرزگرد و درست جا نیافتادن شیارهای تسمه روی شیارهای فولی بسیار تاثیرگذار هستند.