تعویض تسمه تایم کاری تخصصی است که برای انجام آن حتما باید به تعمیرگاه مراجعه کنید چون کاری بسیار ظریف و دقیق است. در برخی موارد ممکن است (به جز در مواقعی که تسمه کهنه و قدیمی باشد) خود تسمه سالم باشد و تنها میزان کشش آن به هم خورده باشد. در بسیاری موارد ممکن است تسمه به خاطر شل بودن پولی یا کشش کم یا زیاد و در اثر تماس تسمه با قاب پاره بشود.

مرحله اول

گوش کنید. کشش کم یا زاید معمولا با سر و صدا همراه است. این صدا می‌تواند به صورت جیغ یا تق تقی باشد که از زیر قاب تسمه تایم شنیده می‌شود. اگر تسمه شل شده باشد، ممکن است هنگام حرکت با دور موتور بالا یا بار زیاد مشکلاتی پیش بیاید. اگر میزان کشش تسمه تایم مناسب نباشد، زمان‌بندی سوپاپ‌ها به هم می‌خورد و باعث پایین آمدن توان موتور و ریپ زدن می‌شود. حتی ممکن است موتور استارت هم نزند.

مرحله دوم

اگر موتور روشن می‌شود، همان سمتی از ماشین که پولی‌ها قرار دارند بایستید و سعی کنید تشخیص بدهید صدا از کجاست. اگر صدا از قسمت جلوی موتور می‌آید، ایراد از اجزاء موتور نیست و ممکن است به خاطر شل شدن و لق زدن تسمه تایم باشد.

مرحله سوم

اگر موتور روشن نمی‌شود و خودتان می‌خواهید به عیب و ایراد تسمه تایم پی ببرید، باید بعضی اجزاء را باز کنید تا به قاب تسمه تایم دسترسی پیدا کنید. پس از دسترسی به قاب، آن را بردارید و میزان شل بودن تسمه را چک کنید. البته باید کمی آزاد باشد ولی نه خیلی زیاد.

مرحله چهارم

وقتی قاب را برداشتید، میزان شل و سفت بودن همه پولی‌ها و تسمه را چک کنید. اگر چیزی چاره یا شکسته شده باشد نیز به راحتی قابل رویت خواهد بود.

مرحله پنجم

حالا که قاب را برداشته‌اید، کار عاقلانه‌ای است که تسمه تایم و همه پولی‌ها را عوض کنید.

مرحله ششم

اطمینان حاصل کنید همه چیز را درست سرجای خودش می‌بندید و کشش تسمه را به اندازه لازم تنظیم می‌کنید.

تسمه سفت کن بدین منظور تعبیه شده است تا کشش مشخصی را بر روی تسمه پروانه ایجاد کند که این کشش عموما به دو صورت انجام می‌گیرد: توسط مکانیزم فنری و یا توسط سیستم لولایی قابل تنظیم. همان طور که می‌دانید، تسمه پروانه تسمه‌ای نسبتاً بلند است که در جلو خودرو قرار دارد. تسمه سفت کن نیز در بیرون تسمه پروانه قرار دارد تا بتواند ایجاد کشش را با فشار دادن به یک نقطه از تسمه ایجاد کند. عموماً تسمه پروانه‌ها عامل انتقال انرژی به قطعاتی مانند دینام و فن خنک کن رادیاتور هستند.

  • نکته:

این قطعه به همراه پولی‌ها درگیر یکدیگر هستند. در نتیجه معمولا با همدیگر تعویض می‌شوند. در ثانی زمانی‌که تعویض شود نیاز است که تسمه پروانه باز شود. به همین دلیل، در زمان تعویض به احتمال زیاد مکانیک پیشنهاد خواهد داد تسمه پروانه نیز تعویض شود.

علائم تعویض تسمه سفت کن

زمانی که موتور را روشن می کنید، صدای غیرعادی شبیه جیر جیر و ساییدگی را خواهید شنید.

نحوه تعویض

  • صدای موتور را بررسی کنید تا شاید متوجه صدای خراش مانندی شوید.
  • تسمه پروانه را باز کنید. (در اغلب موارد)
  • پولی‌ها را بررسی کنید.
  • تسمه سفت کن را بررسی کنید.
  • اگر خراب شده بود آن را با یک تسمه سفت کن جدید جایگزین کنید.
  • تسمه پروانه را نصب کنید.
  • ماشین را روشن کنید تا مطمئن شوید که نویز برطرف شده است.

میزان اهمیت تعویض تسمه سفت کن معیوب

سیستم تهویه مطبوع و دینام قدرت خود را از طریق تسمه پروانه دریافت می کنند. با چرخش میل لنگ به علت احتراق در سیلندرها و حرکت شاتونها، پولی نیز حرکت می کند و تسمه پروانه را به حرکت در می آورد. به همین دلیل در صورتی که تسمه مذکور دچار مشکل شود، انتقال قدرت با مشکل مواجه می شود و در نتیجه خودرو به خوبی عمل نمی کند.

هرزگرد در حقیقت یک فولی مانند است که روی یک بلبرینگ سوار شده و به جایی به جز بدنه موتور اتصال ندارد. وقتی تسمه  را در دو فولی بالا و پایین جا می‌اندازند، برای اینکه میزان سفتی آن را تنظیم کنند از هرزگرد کمک می‌گیرند. برای این کار پیچ روی هرزگرد را باز کرده و به وسیله یک ابزار مخصوص که عموما یک وزنه است، میزان سفتی تسمه را تنظیم می‌کنند.

معیار فنی برای تنظیم بودن میزان سفتی تسمه این است که نه راحت حرکت کند (به اصطلاح بازی کند) و نه آنقدر سفت باشد که امکان تکان دادن آن با دست وجود نداشته باشد. لازم به ذکر است که هرزگردها همیشه برخلاف جهت فولی ‌های هم‌جوار خود می‌چرخند.

به دلیل تنوع تسمه‌ها در موتور، هرزگردها نیز انواع متنوعی دارند که هر چند کاربرشان یکی است اما شکل شاهری و ابعاد و محل نصب آن‌ها متفاوت است. به عنوان مثال هرزگرد کولر و هرزگرد تایمینگ  دو نمونه پر کاربرد از هرزگرد‌ها است.

دلایل خرابی هرزگرد

همان‌طور که در بالا گفته شد، هرزگرد روی یک بلبرینگ سوار است و اگر بلبرینگ آسیب ببیند هرزگرد به صدا افتاده و به‌سرعت کارایی خود را از دست می‌دهد و دقیقا برخلاف وظیفه خود عمل می‌کند، یعنی به‌جای اینکه روند چرخش تسمه را تسهیل کند، مانند یک ترمز برای تسمه عمل کرده و نهایتا باعث پاره شدن آن می‌شود.

اگر در سفت‌کردن تسمه از ابزار مخصوص استفاده نشود، در صورت شل بسته‌شدن، تسمه درست کار نمی‌کند و ادوات مرتبط به آن درست از قدرت موتور بهره نمی‌برند و در صورتی که خیلی سفت بسته شود، باعث فشار آوردن برروی تسمه می‌شود. اعمال فشار بر روی تسمه که یک جسم الاستیک است مستقیما به خود هرزگرد برمی‌گردد و باعث می‌شود تا بلبرینگ‌های زیر آن آسیب ببنند (به اصطلاح فنی کچل شوند) و هرزگرد به مرور زمان به صدا بیافتد.

جیر جیر کردن اولین نشانه خراب شدن یا مستهلک شدن هرزگرد است. اگر به صدای جیر جیر اهمیت ندهید می‌تواند در مدت زمان کوتاهی تبدیل به یک مشکل بزرگ‌تر شود. بدترین حالتی که می‌تواند پبش بیاید این است که در اثر آسیب وارده به بلبرینگ‌ها، هرزگرد قفل کرده و در نهایت تسمه را پاره کند. در بروز این اتفاق، دلایلی مانند بد بسته شدن خود هرزگرد و درست جا نیافتادن شیارهای تسمه روی شیارهای فولی بسیار تاثیرگذار هستند.